ازآنجایی‌که حدود ۸۰ درصد نیازهای لبنی کشور ما توسط گاو تأمین میشود لازم دانستیم تا با ساخت طرح توجیهی گاوداری شیری این امکان را برای کارآفرینانی که به‌تازگی می‌خواهند پرورش گاو شیری را شروع کنند فراهم کنیم تا بتوانند به‌وسیله طرح توجیهی گاو شیری تمامی هزینه‌های شروع بکار این طرح را امکان‌سنجی کنند.
در این مقاله: با آموزش اصول پایه گاوداری شیری و طرح توجیهی گاو شیری، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
فیلم تأسیس گاوداری شیری
در این ویدئو کارآفرین شهر کهگیلویه و بویراحمد شمارا با پرورش گاو شیری آشنا می‌کند.
منبع خبر: خبر گذاری صداوسیما
سهم تولید شیر گاو در ایران و جهان
صنعت شیر بر اساس توانایی پستانداران مبنی بر تولید شیر به مقدار بیش‌ازحد نیاز تغذیه نوزادانشان بناشده است، بخش اعظم حدود ۹۱ درصد شیر تولیدی در جهان توسط گاو حاصل میشود. سهم کشور ما در تولید شیر گاو نیز بالای ۸۰ درصد است؛ این در حالی است که فقط در برخی کشورهای دنیا تولید شیر توسط گوسفند، بز و گاومیش به‌صورت عمده تولید میشود. همین‌که نیاز غذایی شیر کشور ما با استفاده از شیر گاو صورت می‌گیرد، دلیل موجهی است برای احداث یک گاوداری.
وضعیت فعلی استفاده از شیر در ایران
بیش از ۸۰ درصد شیر ایران به‌صورت شیر مایع، کره، خامه و پنیر استفاده میشود. در سال 97 شیر مایع و ماست 37.4 درصد، کره 15.9 درصد و پنیر 28.6 درصد کل مصرف را تشکیل می‌داده است. فراورده‌های دیگر مانند بستنی، شیر غلیظ، خامه، شیر خشک و بستنی میوه‌ای 18.1 درصد باقیمانده را شامل می‌شده است.
اصلاح نژادهای گاو شیری
اصلاح نژادهای گاوها به‌منظور تولید بیشتر شیر یا گوشت انجام‌شده است؛ به‌طوری‌که با اصلاح نژاد کردن گاوهای شیری می‌توان از آنها جهت تولید حداکثر شیر بهره برد، این روش یکی از متداول‌ترین راه‌ها برای افزایش تولید شیر است که با استفاده از این روش دیگر نگرانی بابت کاهش تولیدِ شیر، احساس نمی‌شود.
انتخاب نژاد برای پرورش
در انتخاب یک نژاد برای پرورش عوامل زیادی را باید مدنظر گرفت، مهم‌ترین آنها نژادی است که بتواند نیاز فعلی بازار و آینده را برآورد سازد؛ یعنی باید بدانیم که آیا از نژاد گاوهای شیری پرچرب استفاده کنیم یا کم‌چرب.
انتخاب نژاد رایج در منطقه، در خریدوفروش دام مازاد نیز نکته مثبتی است، لیکن با امکانات گسترده امروزی نقل و انتقالات کار راحتی است. آب‌وهوا به‌خصوص در مناطق گرم جنوبی مهم است. باوجوداین در حال حاضر می‌توان با به‌کارگیری مدیریت مناسب، نژادهایی را که دارای حداقل تحمل نسبت به گرما هستند به‌طور رضایت بخشی و با بازده مناسب پرورش داد. درصورتی‌که گاوها باید حداقل قسمتی از سال را بر روی مرتع بگذرانند، قدرت چرا باید مدنظر قرار گیرد.
طبقه‌بندی بر اساس نژادها
نژادهای گاو را می‌توان بر اساس استفاده‌ای که از آنها میشود به ۳ دسته: شیری، گوشتی و دومنظوره تقسیم کرد. لیکن طی سال‌های اخیر پرورش‌دهندگان تصمیم گرفته‌اند بر روی گاوهای شیری تأکید داشته باشند.
1-گاوهای شیری:
در نژاد گاوهای شیری علاوه بر شورت هورون شیری، پنج نژاد اصلی دیگر مانند ایرشایر، هلشتاین، جرسی، براون سوئیس و گرنزی برای تولید شیر مورداستفاده قرار می‌گیرند که در ایران اکثر پرورش‌دهندگان از نژاد هلشتاین استفاده می‌کنند.
2-گاوهای گوشتی:
ازجمله گاوهای گوشتی عبارت‌اند از: هرفورد، شاروله، سیمینتال، آبردین آنگوس، براهمن، برانگوس و گالووای.
3-گاوهای دومنظوره:
گاوهایی که هم تولید گوشت می‌کنند و هم شیر به آنها دومنظوره می‌گویند گاوهایی مانند شورت هورن، دیوون و ردپولد از دسته گاوهای دومنظوره تلقی می‌شوند.
معرفی گاو هلشتاین، بهترین نژاد شیری
به گاوهایی که اجداد آنها از آمریکای شمالی است هلشتاین می‌گویند، هلشتاین بزرگ‌ترین و پرتعدادترین نژادهای موجود در امریکای شمالی است.
وزن گاوهای هلشتاین نر و ماده به ترتیب ۱۰۰۰ و ۶۰۰ کیلوگرم میباشد، باوجوداین وزن گاوهای بالغ این نژاد تا حدودی کمتر است. گاوهای هلشتاین به بیشترین تولیدکننده شیر با کمترین درصد چربی شهرت یافته‌اند.
رنگ هلشتاین هایی ثبت‌شده باید به‌طور واضح سیاه‌وسفید یا قرمز و سفید باشد. هلشتاین به سبب رشد سریع و تولید لاشه بسیار مطلوب برای گوشت نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
طرح توجیهی گاوداری شیری pdf
در طرح توجیهی گاوداری شیری تمامی برآوردهای مالی برای شروع این کسب‌وکار در چندین جدول ذکرشده است که با استفاده از این طرح توجیهی می‌توانید از صفر تا صد هزینه‌های شروع به کار و در حین کار را در دسترس داشته باشید.
جداول طرح توجیهی گاوداری شیری در یک نگاه:
- خصوصیات و بررسی زمین
- هزینه ساخت‌وساز و ساختمان‌ها
- هزینه تجهیزات موردنیاز
- هزینه نیروی انسانی
- هزینه‌های ثابت و متغیر
- هزینه‌های در گردش
- بررسی در نقطه سربه‌سر
- جمع‌بندی تمامی هزینه‌ها
- سوددهی در ۵ سال آینده
درموردغده پستان گاو بیشتر بدانید!
غده پستانی که در برخی از پستان داران مانند گاو وجود دارد، میزان شیر آنها بیش‌ازحد متوسط برای خوردن فرزندانشان است و آنچه می‌ماند مازاد آن است. غده پستان گاو یکی از خصوصیات مهم گاو است که در تیترهای بعد بیشتر توضیح می‌دهیم.
شکل ظاهری پستان گاو شیری
اندازه و شکل پستان گاو تا حد زیادی با توانایی تولید، سن و وراثت تغییر می‌کند. پستان علاوه بر دارا بودن بافت لازم برای ترشح شیر، باید به‌قدری بزرگ باشد که شیر ترشح‌شده در حدفاصل ۲ دوشش را در خود نگه دارد. به‌طورمعمول یک گاو پر تولید طی ۱۲ ساعت ۲۳ کیلوگرم شیر ترشح می‌کند. شیر و بافت ترشح چنین گاوی قبل از دوشش بیش از ۵۰ کیلوگرم وزن دارد.
اهمیت جایگاه گاوداری شیری
هدف دامدار برای استفاده از گاو به‌منظور تولید شیر باکیفیت و مرغوب است و برای اینکه تولید خوبی داشته باشد بایستی شرایط و امکانات لازم را برای آنها فراهم کند، ازاین‌رو داشتن یک جایگاه مناسب اهمیت بسزایی دارد. این جایگاه باید به‌گونه‌ای باشد که محیط آن آرام و بدون مزاحمت برای گاوها باشد.
جایگاه گاودای شیری باید چگونه باشد؟
جایگاه به ساختمان‌هایی گفته میشود که با ایجاد آنها می‌توان شرایط مناسب را برای پرورش فراهم نمود. شرایط مناسب برای تولید و پرورش باید به‌گونه‌ای باشد که هوای تاز و پاکیزه به مقدار کافی وجود داشته باشد، انبارهایی برای جلوگیری از، ازبین رفتن خوراک ساخته شود و حیوان را از عوامل طبیعی مانند باد، باران، نور خورشید و غیره در امان نگه دارد.
جایگاه مناسب گاوداری چه ویژگی هایی دارد؟
یک جایگاه مناسب برای گاوداری شیری باید مشخصات زیر را داشته باشد:
- جایگاه باید از منازل مسکونی دور باشد.
- زمین باید در جای بلندتری از سطح زمین باشد تا آب‌ها در محل نگهداری آب جمع نشوند.
- ساختمان گاوداری باید به‌گونه‌ای باشد امکان تابش به جایگاه دام وجود داشته باشد.
- جایگاه باید به شکلی ساخته شود که در صورت وجود بادهای فصلی باد مستقیماً وارد جایگاه دام نشود.
- کف جایگاه باید محکم، مقاوم و با شیب ملایم باشد.
- تعداد استفاده از دام‌ها متناسب با جایگاه باشد. (جمعیت متراکم نباشد)
- دیوار، سقف و کف جایگاه باید از مصالح مناسب و باد دوامی مانند بلوک، آجر و سیمان استفاده شود.
خوراک گاوها باید چگونه باشد؟
خوراکها حاوی مواد مغذی برای تأمین نیازهای غذایی گاوها هستند، اکثر مواد خوراکی برای گاوهای شیری را ساقه‌ها، برگ‌ها، دانه‌ها و ریشه‌های گیاهان تشکیل می‌دهند. از طرفی موادی دیگر که از پسماندهای صنعتی: کنجاله دانه‌های روغنی، ملاس، دانه‌های حاصل از ماءالشعیر سازی و غیره می‌توان استفاده کرد.
جیره غذایی گاوها را باید با اضافه کردن اندکی مکمل معدنی و ویتامینی تکمیل کرد. خوراک‌های مورداستفاده برای گاوهای شیری به شرح زیر است:
- علوفه
- کنسانتره
- مکمل‌های معدنی و ویتامینی
- مکمل‌های پروتئینی
نقش مواد مغذی در خوراک گاو
مواد مغذی مواد شیمیایی هستند که برای رشد، نگهداری، تولیدمثل و سالم بودن حیوان الزامی است. مواد مغذی در ۵ طبقه تقسیم می‌شوند که این ۵ دسته عبارت‌اند از:
- آب
- ویتامین‌ها
- عناصر معدنی
- پروتئین (ترکیبات نیتروژن دار)
- انرژی (کربوهیدرات‌ها، لپیدها، پروتئین‌ها)
خوراک مصرفی گاوهای شیری
به‌طورکلی خوراکها در یکی از طبقات زیر قرار می‌گیرند:
- علوفه‌ها
- کنسانتره ها
- عناصر معدنی و ویتامین‌ها
- این طبقه‌بندی یکی از روش‌های رایج برای گروه‌بندی خوراکها است. خوراکها، ارزش غذایی آنها و عوامل مؤثر استفاده از آنها در جیره غذایی مهم‌تر از طبقه‌بندی آن‌هاست.
- علوفه‌ها: علوفه‌ها در سطح مزرعه کشت می‌شوند و ممکن است دام‌ها به‌صورت مستقیم در آن چرا کنند یا بعد از خشک‌کردن و برداشت. در علوفه‌ها نسبت الیاف بالاست (حاوی بیش از ۳۰ درصد) وجود آنها به طول ۲٫۵ سانتی‌متر به شکمبه کمک می‌کند.
- بر اساس مرحله شیردهی سهم علوفه در مرحله شیردهی ۳۵ درصد است، اما برای گاوهایی که سال اول شیردهی را تجربه می کنند در اوایل دوره شیردهی درصد علوفه متغیر است.
نقش مهم کنسانتره ها در خوراک
گاوهایی که از توان ژنتیکی بالایی برخوردارند بدیهی است که به انرژی و پروتئین بیشتری برای تولید شیر احتیاج دارند و با توجه به اینکه علوفه‌ها به‌تنهایی نمی‌توانند نیاز پروتئینی و ویتامینی گاوهای شیری را تأمین کنند لازم است تا از کنسانتره ها برای تأمین احتیاجات غذایی آنها استفاده شود، بنابراین کنسانتره ها خوراک‌های مهمی هستند که امکان تنظیم جیره غذایی را برای رسیدن به حداکثر تولید فراهم می‌سازند.
کنسانتره ها اغلب دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- مقدار الیاف آنها پایین و انرژی آنها بالاست.
- مقدار پروتئین آنها به نسبت استفاده از کنجاله دانه‌های روغنی، دانه غلات و غیره متغیر است.
- کنسانتره ها برخلاف علوفه‌ها قادر به تحریک نشخوار نیستند.
- کنسانترها در مقایسه با علوفه خیلی سریع‌تر در شکمبه تخمیر می‌شوند.
- از خوش‌خوراکی بالایی برخوردارند و به‌سرعت خورده می‌شوند.
نکته:
- اگر مقدار کنسانتره در جیره غذایی بالای ۶۰ تا ۷۰ درصد باشد سلامتی حیوان به خطر می‌افتد.
- حداکثر استفاده مصرفی روزانه برای گاو نباید از ۱۲ تا ۱۴ کیلوگرم بیشتر باشد.
در این قسمت اصول پایه در مدیریت گاوداری شیری را یاد بگیرید:
گاوها را علامت گذاری کنید
اگر تعداد گاوهای شما زیاد است، بهتر است با علامت گذاری بر روی آنها، میزان تولید شیر، سن، بیماری و… را مدیریت کنید.
بیماری ها را کنترل کنید
1- سعی کنید گاوهایی خریداری کنید که بیمار نیستند.ممکن است گاوی که خریداری کرده اید بیمار باشد، پس سعی کنید گاوی را خریداری کنید که مدرک بهداشتی و سلامت داشته باشد. اگر مدرک بهداشت و سلامت نداشت آنرا از گاوهای دیگر جدا یا قرنطینه کنید و از یک پزشک متخصص برای تشخیص بیمار بودن یا نبودن آن، اطمینان حاصل کنید.
2- کنه ها عوامل بیماری زا هستند، پس سعی کنید گاوها را مرتب چک کنید تا از نداشتن کنه اطمینان داشته باشید.
از طرح توجیهی استفاده کنید
استفاده از طرح توجیهی گاوداری شیری به شما کمک می کند تا تمامی براوردهای مالی را از شروع بکار، تا انتهای پروسه فروش را در سال شروع بکار تا چندسال آینده هزینه یابی کند. این براوردهای مالی شامل تمامی مواردی است که در بالا گفته شد. هزینه هایی مانند: تجهیزات موردنیاز، دستمزدکارگر و… و درآمدهایی مانند: فروش شیر، کود و…
تغذیه گاوهای شیری را یاد بگیرید
بدیهی است که حیوانات شیری به نسبت حیوانات گوشتی، باید تغذیه بهتری داشته باشند تا پروسه شیردهی با مشکل مواجه نشود. خوراکها و علوفه های متنوع و زیادی وجود دارند که ارزش غذایی کمی دارند یا ندارند، ازینرو شما باید با یک متخصص و یا یک کشاورز مشورت کنید تا راندمان تولید شیر بالا و با کیفیتی داشته باشید.
شیردوشی را یاد بگیرید
گاوهای شیری باید روزی 2 الی 3 بار دوشیده شوند، پروسه شیردوشی میتواند در تعداد کم با دست انجام گیرد و در تعداد بالا توسط دستگاه شیر دوش در سالن های مخصوص انجام میشود. بنابراین قبل از انجام اینکار باید آن را یاد بگیرید، بسیار ساده است.
راندمان تولید شیر را افزایش دهید
اگر میخواهید راندمان تولید شیر بالایی داشته باشید، باید برنامه ریزی کنید، در طول پرورش ممکن است گاوهایی راندمان پایینی داشته باشند و یا شما تصمیم به کشتار برخی از آنها در بازه زمانی مشخصی را داشته باشید، در اینصورت تصمیم بگیرید که چه گاوی ذبح شود، به فروش برسد و یا نگهداری شود.
اصولا در گاوداری های بزرگ برنامه ریزی برای موارد ذکر شده بسیار مهم است، زیرا باعث میشود گاوهای کم تولید فروخته و یا ذبح شوند و از گاوهای با ژنتیک عالی نگهداری کنند تا راندمان تولید بالایی داشته باشند و سود بیشتری ایجاد کنند.
